Gepersonaliseerd Leren onder vuur?
Steeds meer scholen raken geïnteresseerd in het concept Gepersonaliseerd Leren. Docenten worden zich bewuster van de diversiteit en complexiteit van interne leerprocessen bij leerlingen. Er zijn grote verschillen waar te nemen. Ieder kind heeft zijn eigen interne bedrading als het gaat om de werking van het brein. Traditioneel methodisch onderwijzen houdt met deze verschillen geen rekening. Er wordt uitgegaan van een gemiddelde leerling die in werkelijkheid niet bestaat.
Helaas wordt Gepersonaliseerd Leren vrijwel direct geassocieerd met moderne ICT technologie en allerlei educatieve toepassingen. Als werkvorm sluit het zeker aan bij de interesses van leerlingen voor wie de computer geen geheimen meer kent. Verfijnde metadata-techniek maakt het mogelijk om adaptief lesmateriaal online beschikbaar te maken op elk gewenst moment en niveau. Natuurlijk zijn dit onmisbare middelen voor een docent om te kunnen differentiëren. Ik constateer echter op veel scholen dat, troche bij de invoering van Gepersonaliseerd Leren, het middel ICT tot doel wordt verheven. Vergeten wordt dat het juist gaat over de ontrafeling van het leerproces, de diepgang van de ervaring, de professionaliteit van de begeleiding en het ontwikkelen van intrinsiek leiderschap. “Gepersonaliseerd Leren is geen product maar een proces dat het personaliseren van het leren beoogt.” ( Hargreave’s, 2006)
ICT is geen vervanger van slecht onderwijs
Uit een onlangs verschenen rapport van PISA: Student, computers and learning (OECD sept. 2015) waarin de samenhang is onderzocht tussen het gebruik van ICT en leerresultaten, blijkt iets wat wij allemaal met ons gezonde verstand al eeuwen weten. Te veel van iets is nooit goed, zo ook bij het intensief gebruik maken van ICT als middel voor verheffing van de geest. Leerlingen die bovenmatig veel (meer dan 6 uur per dag) aan de pc, laptop of Ipad zitten, zijn niet beter gaan presteren in taal, rekenen, wis- en natuurkunde blijkt uit onderzoek van PISA onder 64 landen in de afgelopen 10 jaar.
In het rapport staan ook interessante kanttekeningen als aanvulling op de gevonden resultaten. Mogelijk overschatten wij de digitale vaardigheden van zowel docenten als leerlingen, misschien komt het door naïeve beleidsontwikkeling en/of gebrekkige implementatie strategieën, of door onvoldoende pedagogisch didactische vaardigheden bij docenten en wellicht door de soms magere didactische kwaliteit van educatieve software.
Wat Gepersonaliseerd Leren wel is
ICT blijkt vooralsnog niet de allesomvattende oplossing te zijn voor de vele onderwijskundige vraagstukken waar wij voor staan anno 2015. In dit kader acht ik het belangrijk te melden dat Gepersonaliseerd Leren niet één op één geassocieerd moet worden met ICT. Gepersonaliseerd Leren vraagt in de eerste plaats om het loslaten van het huidige onderwijssysteem dat in de vorige eeuw bedacht is voor een gemiddelde leerling. Het systeem is hier leidend en niet de leerling. En als je daar niet in past, valt de leerling helaas nog te vaak buiten de boot, met alle gevolgen van dien. Gepersonaliseerd Leren gaat uit van de behoeftes, verlangens, kwaliteiten, reeds aanwezige kennis en nieuwsgierigheid van het kind. Het onderwijssysteem past zich daarbij aan, wat een nieuwe rol van docenten en een andere organisatie vraagt.
Andreas Sleicher, directeur educatie van de OESO benadrukt het nog maar eens in zijn voorwoord van het PISA rapport: “Het creëren van diep conceptueel begrip en hoge orde leren (kunnen analyseren, evalueren en creëren) vraagt om intensieve intermenselijke samenwerking van docent en leerling”. ICT zal naar mijn mening nooit de rol van de docent kunnen vervangen, hoogstens aanvullen.
“De gedachte dat sommige kinderen niet genoeg aandacht krijgen en weinig opsteken van het leren met behulp van geavanceerde digitale methodes, komt niet bij elke docent op”, zo schrijft Aleid Truijens in haar column in de Volkskrant van 19 september. Daarin heeft ze groot gelijk en geeft dit de essentie van de waarschuwing weer zoals die uit het rapport van PISA kan worden opgemaakt. ICT is niet doorslaggevend, de docent wel. Terug naar gedegen instructieonderwijs is echter niet de oplossing al zou je dat kunnen denken.
Gepersonaliseerd Leren ligt, wat mij betreft, in het geheel niet onder vuur, ondanks de overwaardering van ICT als hulpmiddel bij het leerproces. Gepersonaliseerd Leren beoogd het lerende kind effectiever, creatiever en doelgerichter te maken in zijn leerproces en is dus veel meer dan het gebruik maken van ICT.
De beroemde bluesgitarist B.B. King beschrijft het treffend met zijn uitspraak over leren:
“The beautiful thing about learning is that
Nobody can take it away from you.”
Zelfs ICT niet ……..
Mike Nikkels, 21 september 2015
